کمپوست شاخ و برگ

کمپوست شاخ و برگ

جمع آوری شاخه ها و بوته های اضافی در مراتع و جنگل ها و باغستان ها یکی از اقدامات لازم در پیشگیری از آتش سوزی است. هر سال میلیون ها ُتن شاخ و برگ حاصل از هرس درختان در باغها و پاکسازی فضای سبز و جنگل ها از چرخه ی طبیعت خارج می شود.

کمپوست شاخ و برگ آقای ژان پَن  

در اواخر دهه ی ۶۰ میلادی، آقای ژان پَن Jean Pain در فرانسه با آزمایش یک روش جدید برای تهیه کمپوست  خبرساز شد. تا آن زمان تهیه کود آلی از فضولات دامی به همراه کاه انجام می گرفت. 

آقای ژان پَن که در منطقه نسبتآ خشک « وار» در جنوب فرانسه به نگهداری از ملک و پرورش بز مشغول بود، به طور کاملأ تصادفی از شاخ و برگ گیاهان منطقه برای تهیه کمپوست استفاده کرد و از روی کنجکاوی به یک نوآوری دست یافت.

کمپوست ژان پَن به سرعت مورد استقبال قرار گرفت و بازدیدکنندگان از همه مناطق به دیدن نتیجه اعجاب انگیز کمپوست او بر رشد گیاهان رفتند.

موادی که ژان پَن در این منطقه استفاده کرد شامل شاخ و برگ از درختان و بوته های بومی بود که در اقدام برای جلوگیری از آتش سوزی قطع و جمع آوری می شد. 

ایده ی درخشان آقای ژان پَن، فرآوری کمپوست شاخ و برگ جمع آوری شده از عملیات نگهداری گیاهان منطقه و استفاده از آن به صورت مالچ بود. استفاده از این پوشش مالچ  (۷ سانتی متر) در اطراف گیاهانی که در زمین بی حاصل و کم آب کاشته شده بودند نتایج حیرت آوری بوجود آورد.

بررسی ها ی انجام شده در مورد مالچ شاخ و برگ، اثر ترغیب کننده رشد را تنوع گیاهان بومی منطقه و روش تهیه کمپوست ژان پَن اعلام کرد.                                                   

 فرآیند تجزیه ی شاخ و برگ

فرآیند تجزیه بافت های گیاهی به کمک میکروارگانیسم ها (قارچ ها و باکتری های مفید) انجام می شود. مواد گیاهی برای ورود به این فرآیند باید در شرایطی قرار بگیرند که برای رشد میکرو ارگانیسم ها مساعد باشد. هوا و رطوبت کافی برای رشد این میکروارگانیسم ها و کمک به واکنش های تخمیر و تجزیه مواد لازم است.

 فرآوری مواد کمپوست شاخ و برگ

در روش ژان پَن بافت خشبی شاخه درختان خرد شده ( ۸ میلی متر) و برای خیسانده شدن داخل یک حوضچه آب فشرده می شود.

آماده سازی مواد کلروفیلی شامل ساقه ها و برگهای سبز بهتر است  بلافاصله پس از جمع آوری انجام شود. کیفیت کمپوست حاصل از این مواد بستگی به تنوع گیاهان و روش تولید دارد،

مواد گیاهی به نسبت سختی بافت پس از چند ساعت (تا ۲۴ ساعت) از آب خارج و روی سطح انباشته می شود. این کار به تعداد دفعات لازم برای آماده کردن کل مواد گیاهی موجود انجام می گیرد.

حجم مطلوب برای هر توده مرحله ی فرآوری ۴ مترمکعب خواهد بود. اندازه بزرگتر مانع تجزیه در شرایط مطلوب خواهد شد. در نتیجه چند انباشت ۴ متر مکعبی بهتر از یک حجم بزرگتر است.

حدود ۳ هفته پس از تهیه ی توده ها با استفاده از چنگک به مواد اول ضربه زده و برمی گردانند. در این مرحله مواد گرم شده است و تغییر رنگ نشان می دهد.

سپس مواد گیاهی به کمک چنگک و بدون فشردن در توده هایی در ابعاد به عرض ۲۲۰ و ارتفاع ۱۶۰ سانتی متر روی هم انباشت می شود. اندازه طول توده آزاد است و به مقدار مواد گیاهی موحود بستگی دارد.

حدود ۳۰ دقیقه پس از بخش کردن مواد گیاهی در این ابعاد، روی آن را با ۲ سانتی متر خاک، ماسه یا کمپوست قدیمی پوشش می دهند. قرار دادن شاخه های خشک روی سطح مواد آن را در برابر باد و باران محافظت می کند.

در روزهای بعد در پی فعل و انفعالات تجزیه بافت گیاهی، افزایش دمای مواد تا ۷۵ درجه سانتیگراد می رسد. فرآوری کامل در۹۰ روز حاصل می شود.

نکات مهم در کیفیت کمپوست شاخ و برگ 

۱- خرد کردن بافت گیاهان با استفاده از دستگاه (Chipper)، سطح تماس مواد خرد شده را با اکسیژن، رطوبت و میکروارگانیسم افزایش می دهد

۲- خیساندن کامل بافت چوبی خرد شده و تکاندن آن برای گرفتن آب اضافی پیش از آغاز دوره فراوری 

۳- تهیه توده های کمپوست در ابعاد:  عرض  ۲۲۰ و  ارتفاع ۱۶۰ سانتی متر

۴- هوادهی با برگرداندن توده مواد گیاهی هر ۳-۲ روز یکبار- پس از ۳ هفته از شروع فرآوری کمپوست 

۵- تأمین رطوبت کافی در دوره  فراوری در آب و هوای گرم

۶- حفظ پوشش مناسب مواد کمپوست برای جلوگیری از خشک شدن در هوای گرم و یا جذب آب اضافی در بارندگی